مهمترین موضوع در اجرای عملیات خاکبرداری ایمنی است
یکی از خطرناک‌ترین و مهمترین عملیات‌ها در پروژه‌های ساختمان‌سازی، گودبرداری است. اجرای دقیق این فرایند پیچیده برای حفظ جان انسان‌ها در خارج و داخل گود اهمیت بسیار زیادی دارد. برای این منظور باید دیواره‌ها با استفاده از سازه‌های نگهبان به خوبی مهار شوند و تمام مخاطرات موجود که ممکن است حادثه‌ساز باشند، رفع شوند. برای این منظور باید تمهیدات مناسب اندیشه شود و تمام اعضا نکات حفاظتی را به طور کامل رعایت کنند. در این مطلب با گودبرداری ایمن و فرایند آن آشنا می‌شویم.
گودبرداری چیست؟
گودبرداری به فرایند حفاری زمین با هدف شروع ساخت و ساز بر اساس ضوابط و قوانین ساختمانی گفته می‌شود. در این پروسه باید با استفاده از تجهیزات و ماشین‌آلات مخصوص خاک، سنگ و … از محل حفاری خارج و به مکان دیگر منتقل شوند. این عملیات به منظور احداث سازه‌های مختلف، تونل‌های زیرزمینی و ساخت جاده انجام می‌شود، اما در بیشتر موارد هدف آن ساختمان‌سازی است.
گودبرداری ایمن با این اهداف دنبال می‌شود:
- حفاظت از سلامت و جان انسان‌ها در داخل و خارج از گود
- حفاظت از اموال در داخل و خارج از گود
- فراهم کردن شرایط مناسب برای تمام نیروهای حاضر در سایت
چه خطراتی پروژه‌های گودبرداری را تهدید میکنند؟
اجرای عملیات خاکبرداری در صورتی بی‌توجهی می‌تواند خیلی سریع با ریزش دیواره، سقوط آوار و افتادن افراد به درون گودال همراه شود. همچنین احتمال آسیب به تاسیسات انتقال گاز، برق، آب و … در جریان پروژه تا حد خطرناکی افزایش خواهد یافت. چنین شرایطی می‌تواند موجب مسمومیت افراد و حتی بروز انفجار و آتش‌سوزی شود. در برخی موارد بی‌توجهی به سازه‌های همسایه نیز باعث سقوط و ریزش آن‌ها به درون گودال و ایجاد خسارت‌های گسترده خواهد شد.
مراحل اجرای خاکبرداری
به منظور تامین امنیت و حفاظت از جان کارگران حاضر در پروژه‌های ساختمانی باید تمام مراحل به دقت و با رعایت اصول ایمنی اجرا شوند. این فرایند بر اساس استانداردهای ساختمانی طراحی و اجرا می‌شود و از دو بخش بخش پیش از گودبرداری و حین گودبرداری تشکیل می‌شود. در ادامه با مراحل اجرای خاکبرداری اصولی آشنا خواهیم شد.
ایمنی پیش از گودبرداری
پیش از انجام عملیات خاکبرداری باید با نصب علائم هشداردهنده به ساکنان ساختمان‌های مجاور و اهالی محل درباره پروژه و خطرات آن اطلاع‌رسانی شود. نصب تابلو‌های هشداردهنده در معابر و خیابان‌های اطراف نقش مهمی برای این منظور بازی خواهند کرد.
برخی از این نکات عبارتند از:
- تخریب دیوارها و عناصر حادثه‌ساز پیش از شروع خاکبرداری
- حصارکشی در اطراف محل خاکبرداری
- احداث داربست‌های فلزی با استفاده از توری‌های مناسب به منظور حفظ سلامت افراد
- بررسی وضعیت زمین و احتمال نشست، ریزش و حرکت دیواره‌های خاکی در اطراف گودال
- بررسی تاسیسات زیرزمینی مانند خطوط گاز، برق، آب و … و محل عبور آن‌ها در محل حفاری
- شناسایی و پر کردن چاه‌های فاضلاب در محل اجرای پروژه
- شناسایی محل عبور جریان‌های سطحی آب مانند کانال‌ها، آبروها، تاسیسات انتقال آب و فاضلاب و تغییر مسیر آن‌ها به خارج از محل گودال
ایمنی حین گودبرداری
با شروع عملیات خاکبرداری باید تمام مراحل با توجه به فاکتورهای گوناگون و حفظ اصول ایمنی انجام شوند. استفاده از تیم باتجربه و تجهیزات پیشرفته موجب پیشرفت بی‌هطر عملیات خواهد شد. برخی از نکات ایمنی در حین پروسه حفاری عبارتند از:
- بررسی فنی پروژه و انتخاب روش‌ها و ماشین‌آلات مناسب برای حفر زمین
- قرار دادن کانکس‌های نگهبانی و استراحت در فاصله مطمئن از محل گودال
- نصب سیستم روشنایی با استفاده از نورافکن‌های مناسب در محل گودال
- بررسی و تست ایمنی دیواره‌ها در مراحل مختلف؛ به این ترتیب در صورت سست بودن دیواره‌ها می‌توان پیش از بروز حادثه از آن پیشگیری کرد
- تعیین محل عبور تاسیسات زیرزمینی و خاکبرداری در اطراف آن‌ها
- استفاده از تجهیزات و تمهیدات لازم به منظور حفظ پایداری و امنیت ساختمان‌های مجاور؛ ساخت سازه‌های نگهبان و مهار دیواره‌ها یکی از این روش‌ها است
- انتقال خاک به نقاط دورتر از محل خاکبرداری؛ در صورت تخلیه نخاله در لبه گودال ممکن است نخالهها دوباره وارد چاله شوند
نکات مهم که باید برای خاکبرداری در نظر داشته باشید
به منظور اجرای خاکبرداری ایمن و عملیات عمرانی بی‌خطر باید فاکتورهای گوناگون ازجمله شرایط جوی را در نظر بگیرید. در صورت بی‌توجهی به نکات ساده مانند وضعیت آب‌وهوا ممکن است اتفاقات ناگوار برای تیم اجرایی و عموم افراد رخ دهد.
برخی از مهمترین نکات در خاکبرداری عبارتند از:
- پیشبینی و طراحی نقاط مناسب برای حفظ امنیت و خروج اضطراری کارکنان در صورت نیاز
- اطمینان از رعایت نکات ایمنی در تمام مراحل پروژه
- نصب تجهیزات اعلام خطر مانند زنگ‌های هشداردهنده و خطوط تماس اضطراری
- پوشیدن تجهیزات حفاظت شخصی توسط تمامی نیروهای حاضر در محل خاکبرداری
- در دسترس بودن تجهیزات کمک‌های اولیه در محل سایت
- برگزاری کلاس‌های آموزش نکات مهم و کمک‌های اولیه برای تمام کارکنان
- ممنوعیت تردد تجهیزات و ماشین‌آلات در نزدیکی محل گودال با هدف پیشگیری از ریزش چاله و بروز خسارت‌های مالی و جانی
- نصب سیستم تهویه مناسب برای انتقال گازهای سمی و اشتعال‌زا از داخل گودال به بیرون
سوالات متداول
فاصله مطمئن از محل گود چقدر است؟
برای جلوگیری از بروز حوادث باید خاک تخلیه شده، تجهیزات و وسایل گوناگون را در فاصله مناسب از محل گودال قرار دهید. برای این منظور باید فاصله نیم متری از لبه گودال را رعایت کنید تا هیچ وسیله‌ای به داخل چاله سقوط نکند.
سرعت پیشرفت عملیات حفر زمین با استفاده از تجهیزات مکانیکی روزانه چقدر است؟
در صورت استفاده از تجهیزات مکانیکی می‌توان روزانه 260 تا 760 متر مربع خاکبرداری انجام داد. این درحالی است که یک تیم متشکل از دو نیروی کار می‌توانند طی هشت ساعت تنها 6.12 متر مربع خاک را با استفاده از تجهیزات دستی از محل گودال خارج کنند.
بهترین فصل برای انجام خاکبرداری چه زمانی است؟
به طور کلی می‌توانید با رعایت اصول اولیه، حفر زمین را در هر زمان از سال انجام دهید. با این وجود بهترین زمان از اواسط تیر تا اواسط مرداد ماه است.
